Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği: Projede en sık yapılan 10 hata

Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği, alçak gerilim iç tesislerin güvenli kurulumu ve işletilmesine ilişkin asgari kuralları belirler; uygulamada TS HD 60364 standard serisi tasarım-kurulum-doğrulama için ana referanstır. Aşağıdaki “en sık yapılan 10 hata”, proje safhasından şantiyeye ve geçici kabule kadar karşılaşılan tipik sorunları ve pratik çözümlerini özetler. (Yönetmeliğin kapsamına ilişkin temel ifade için bkz., EMO yayını; doğrulama/periyodik kontroller için TS HD 60364-6, topraklama için “Elektrik Tesislerinde Topraklamalar Yönetmeliği”. Ayrıca 2024’te başlayan EİTY güncelleme çalışmalarının 2025 itibarıyla sürdüğüne dair meslek duyurusu mevcuttur.) EMO+1Elkom Elektrikİstanbul Teknik ÜniversitesiETOİST

1. Yetersiz kısa devre-selektivite hesapları
   • Hata: Prospektif kısa devre akımı (Ik) hesaplanmadan şalter/sigorta seçmek; selektivite eğrilerini kontrol etmemek.
   • Çözüm: Besleme noktasından en uzak yük noktasına kadar Ik, Icw/Ipk ve koordinasyon diyagramları çıkarın; üretici selektivite tabloları ile doğrulayın. Kritik panolarda kademeli selektivite veya enerji sınırlamalı koruma kullanın.
2. Kablo kesiti ve gerilim düşümü hataları
   • Hata: Sadece akım taşıma esasına göre kesit seçip uzun hatlarda ΔU’yu ihmal etmek; çok damarlı kablolarda akım indirgeme katsayılarını göz ardı etmek.
   • Çözüm: Akım taşıma + gerilim düşümü (başlatma anı dâhil) + kısa devre termik dayanıma göre kesit belirleyin. Çoklu devre, sıcaklık ve grup faktörlerini tablolardan uygulayın.
3. Topraklama ve eşpotansiyelde eksikler
   • Hata: Ana eşpotansiyel bara (AEB) iletkenlerinin sürekliliğini zayıf bırakmak; TT/IT/TN sistem türüyle uyumsuz koruma tasarımı.
   • Çözüm: Yönetmeliğe ve TS-EN/HD 60364-4-41/-5-54’e uygun ana/ikincil eşpotansiyel tesis edin; ölçülebilir süreklilik sağlayın. R_A·I_Δn ≤ 50 V koşulunu sağlayacak biçimde topraklama ve RCD seçin. İstanbul Teknik Üniversitesi
4. Kaçak akım koruma cihazının (RCD) yanlış tip/konumda seçimi
   • Hata: VFD/UPS bulunan hatlarda AC tip RCD kullanmak; selektivite/yanlış açma sorunları.
   • Çözüm: Yük tipine göre A/B/F tip RCD seçin; upstream-downstream selektiviteyi (S-tip gecikmeli) sağlayın; DC kaçak ihtimali olan hatlarda B tipini değerlendirin.
5. Kısa devre dayanımı belgesiz pano/şalter seçimleri
   • Hata: Pano üreticisinden tip test (IEC 61439), Icw/Ipk değerleri ve busbar sertifikasyonu alınmaması.
   • Çözüm: Teklif aşamasında tip test raporları ve beyan edilen kısa devre değerlerini isteyin; besleme noktasındaki Ik ile karşılaştırın; “kaskad”/back-up çözümler varsa üretici dokümanlarıyla doğrulayın.
6. Yangın güvenliği: kablo sınıfı ve geçişlerin ihmal edilmesi
   • Hata: CPR sınıflandırmalarını (örn. Eca yerine bina tipine uygun B2ca/Cca) dikkate almamak; şaft ve duvar geçişlerinde yangın durdurucu uygulamamak.
   • Çözüm: Mimari yangın senaryosu ve acil aydınlatma/yangın algılama entegrasyonu ile kablo güzergâhını planlayın; geçişlerde onaylı yangın durdurucu sistemleri kullanın.
7. Raporlama-etiketleme-dokümantasyon eksikliği
   • Hata: Güncel tek hat şeması, devre listeleri, kablo etiketleri ve panel içi etiketleme olmaması; as-built çizimlerin güncellenmemesi.
   • Çözüm: Proje, saha revizyonu ve as-built’i aynı BIM/CAD havuzunda yönetin; her pano kapısına tek hat ve devre çizelgesi asın; kablo-devre etiketi standardı belirleyin.
8. Aydınlatma ve priz devrelerinde koruma kurgusu hataları
   • Hata: Ortak kaçak akım koruması ile geniş bölgeyi tek RCD’ye bağlamak; tek arızada kat komple kararması.
   • Çözüm: Bölgelere göre ayrıştırılmış RCD’ler (selective S-tip üstte), aydınlatma-priz ayrımı ve kritik bölgelerde bağımsız devreler kurun.
9. Mekânsal gereksinimler ve erişim alanı ihlalleri
   • Hata: Pano önü/arkası çalışma mesafesi, kapı açılma yönü, havalandırma ve IP derecesini dikkate almamak.
   • Çözüm: Pano odalarında minimum çalışma mesafelerini, havalandırmayı, nem-toz koşullarını ve IP/IK sınıflarını proje notunda tanımlayın; kilitleme/LOTO altyapısını hazırlayın.
10. İlk doğrulama ve periyodik testlerin yapılmaması
    • Hata: Devreye almadan önce TS HD 60364-6 kapsamındaki ölçümlerin (süreklilik, izolasyon direnci, RCD testi, döngü empedansı, topraklama) atlanması; periyodik planın olmaması.
    • Çözüm: İlk doğrulama protokolü ve test raporlarını oluşturun; kullanım türüne göre periyodik kontrol periyotlarını belirleyin; raporları arşivleyin. Elkom Elektrik

Proje teslimi için hızlı kontrol listesi
• Kısa devre/selektivite hesapları ve üretici selektivite tabloları dosyada.
• Kablo kesiti; akım taşıma + gerilim düşümü + termik kısa devre hesabı ile doğrulandı.
• Topraklama şeması ve eşpotansiyel planı, ölçüm raporları ile uyumlu. İstanbul Teknik Üniversitesi
• RCD tipleri yük türüne göre seçildi; selektivite sağlandı.
• Panolar için IEC 61439 tip test ve Icw/Ipk beyanları mevcut.
• CPR kablo sınıfları ve yangın durdurucu detayları çizim ve şartnamede.
• Tek hat şemaları, devre listeleri, etiket planı ve as-built dosyaları güncel.
• Pano odası erişim-havalandırma-IP gereksinimleri karşılandı.
• TS HD 60364-6 testleri tamamlandı; raporlar eklendi. EMOElkom Elektrik
• İşletmeye alma talimatı ve periyodik kontrol takvimi oluşturuldu.

Not: Yönetmelik ve standartlar zamanla güncellenebilir; resmî bağlayıcı metin ve değişiklikleri Resmî Gazete/kurum duyurularından kontrol ederek projelerinizi güncel tutun. 2024-2025 döneminde Elektrik İç Tesisatları Yönetmeliği için güncelleme çalışmalarının sürdüğüne dair mesleki duyurular bulunmaktadır. ETOİST

MRC Enerji olarak, projelerinizde yukarıdaki başlıklar için hesap, seçimi ve saha testlerini tek elden yürütebilir; ilk doğrulama ve periyodik kontrol raporlarını TS HD 60364-6’ya uygun şekilde teslim edebiliriz.